aambeien

aambeien: 10 praktische tips & nuttige informatie

Wat zijn aambeien

Over het onderwerp aambeien heerst een taboe. Dat je er last van hebt, wordt liever niet in de openbaarheid besproken. Toch heeft één op de twee mensen in zijn of haar leven wel eens last van aambeien. De Latijnse naam voor aambei is hemorrhoïde. Het zijn zwellichamen die zich vlak voor de anus (het poepgaatje) bevinden. Iedereen heeft deze zwellichamen. Het zwellichaam (de aambei) bestaat uit een sponsachtig netwerk van bloedvaatjes, wat bedekt wordt door een dun laagje slijmvlies. De zwelfunctie van de aambei helpt bij het lek- en luchtdicht houden van de anus.

Wanneer de zwellichamen regelmatig onder hoge druk komen te staan, zal de druk in de bloedvaten zodanig oplopen dat ze zo kunnen opzwellen dat uit kunnen puilen naar buiten toe. Dat kan heel pijnlijk aanvoelen, vooral tijdens en na de stoelgang. Soms kunnen ze gaan bloeden of raken ze ontstoken. Als je bloed bij je ontlasting aantreft, kan dat veroorzaakt worden door bloed uit aambeien. Bloed in de ontlasting is echter altijd een reden om de dokter te bezoeken. Het kan namelijk ook iets anders zijn.

Er zijn inwendige en uitwendige aambeien. De inwendige aambeien bevinden zich boven de sluitspier van de anus. Ze zijn meestal niet zichtbaar. Deze inwendige aambeien zullen over het algemeen niet pijnlijk aanvoelen, maar ze kunnen wel bloeden. Ze kunnen door hard persen echter wel tot buiten de anus rekken. Ter hoogte van de sluitspieren bevinden zich de uitwendige aambeien. Deze kunnen door druk uit de anus puilen. Dit kan als zeer onaangenaam worden ervaren. Het kan pijn doen en jeuk veroorzaken bij de stoelgang.

Aambeien en zwangerschap

Veel vrouwen krijgen last van aambeien tijdens en na de zwangerschap. Het gewicht van de baby oefent druk uit op de bloedvaten van de anus. Hormonale veranderingen doen vatbare aderen opzwellen. De baarmoeder drukt tijdens de groei van de baby de darmen steeds meer samen. Dit kan de darmtransit verstoren. Het gevolg daarvan is constipatie. Harde ontlasting is de grootste oorzaak van de klachten die de opgezwollen aambeien veroorzaken. Tijdens de geboorte (de bevalling) worden de bloedvaten rond de anus helemaal op de proef gesteld.

Zwangerschapsaambeien zijn meestal van tijdelijke aard. Ze verdwijnen vaak vanzelf na de zwangerschap. De verloskundige kan tijdens een onderzoek de aambeien opmerken, maar de zwangere vrouw kan zelf al klachten waarnemen in de vorm van jeuk en pijn tijdens en na de stoelgang.

Aambeien tijdens de zwangerschap kunnen preventief voorkomen worden door vezelrijk voedsel te nemen en minstens zes tot acht glazen water per dag te drinken. Daarmee maak je de ontlasting zacht. Zorg met een goed ontbijt dat de spijsvertering in gang wordt gezet. Beweeg tijdens de zwangerschap voldoende.

Aambeien komen veel voor bij verschillende leden van eenzelfde familie. Als een andere vrouw in de familie last heeft gehad van aambeien tijdens de zwangerschap, lopen de andere vrouwen een verhoogd risico er ook last van te krijgen.

Heb je ondanks alle maatregelen toch erg last van jeuk, pijn of andere irritaties, neem dan een warm bad. Je kunt ook ijs gebruiken tegen zwellingen. Blijf niet met klachten rondlopen maar behandel de aambeien met daartoe geëigende producten. Vraag de verloskundige of arts om advies. Er zijn verschillende aambeimiddelen die tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding zonder probleem gebruikt kunnen worden.

De aandoeningen

De meeste aambeien hoeven niet behandeld te worden, als ze geen langdurige klachten veroorzaken. Je kunt klachten van aambeien indelen naar ernst, van ‘lastig’ naar ‘zeer pijnlijk’. Door omstandigheden kunnen aambeien klachten geven en deze kunnen door verschillende oorzaken verergeren.

De aambeien kunnen door druk zijn gaan opzwellen waardoor het aambeiweefsel licht is vergroot. De klacht bestaat uit het jeuken en branderig aanvoelen van de aambei. Soms treedt bloedverlies op tijdens de stoelgang.

Vergrote inwendige aambeien kunnen rekken en verzakken naar het gevoelige gebied rondom de anus. De patiënt zal duidelijk last krijgen van deze aambeien. De klachten bestaan uit jeuk, branderigheid en gevoeligheid. Soms is er sprake van pijn. De aambeien kunnen tijdens de stoelgang mee naar buiten komen, maar gaan vanzelf weer terug.

Door verschillende oorzaken kunnen de aambeien zo groot worden dat ze buiten de anus zakken. Ze kunnen alleen met handmatige hulp teruggeduwd worden. Dit kan erg pijnlijk zijn. De aambei is constant voelbaar in het anale kanaal. Het geeft een ongemakkelijk drukkend gevoel.
Soms lukt het niet meer om de aambeien terug te duwen in het anale kanaal. Ze zijn zo groot geworden dat ze buiten het kanaal hangen. Er is sprake van hevige jeuk en pijn en de aambeien maken het de patiënt haast onmogelijk te zitten.

Andere afwijkingen

Je kunt het niet altijd zien of je klachten te maken hebben met aambeien. Veel klachten zoals jeuk, pijn en bloed bij de ontlasting kunnen ook op andere afwijkingen duiden. In een nader onderzoek kunnen daarom ook andere afwijkingen worden ontdekt.

Fissuren

Wanneer je vooral tijdens en na de stoelgang last hebt van een hevige pijn, kan dat duiden op fissuren in de anus. Er kan hierbij ook bloed bij de ontlasting zitten. Fissuren zijn kloofjes en scheurtjes in wand van de anus. Deze scheurtjes worden veroorzaakt door een te harde, droge ontlasting.

Poliepen

Poliepen zijn kleine gezwellen aan de binnenkant van de dikke darm. Meestal zijn ze goedaardig, maar soms ook kwaadaardig. De vormen van poliepen kunnen zeer divers zijn. Ze kunnen plat, rond, bol of paddenstoelvormig zijn. De grootte kan variëren van enkele millimeters tot enkele centimeters. Grote poliepen veroorzaken de meeste klachten. Er kan sprake zijn van verstopping (obstipatie) en er kan bloed bij de ontlasting zitten. Sommige poliepen kunnen op den duur kwaadaardig worden. Als bij het onderzoek poliepen worden aangetroffen, zullen deze altijd worden verwijderd. De poliep zal microscopisch worden onderzocht om te achterhalen of het een kwaadaardig gezwel (adenoom) betreft.

Ontsteking van de endeldarm (proctitis)

Door (vaak) onbekende redenen kan het slijmvlies van de endeldarm ontstoken raken. De patiënt krijgt plotselinge aandrang om naar het toilet te gaan. In de ontlasting kan bloed, slijm en pus worden aangetroffen. Het is een aandoening die bij één op de tien mensen op de aandoening ‘colitus ulcerosa’ (chronische dikke darmontsteking) wijst.

Rectumprolaps

De wanden van de endeldarm kunnen verzwakken. Door het verzwakken kan de endeldarm verzakken en uitstulpen (rectumprolaps). De patiënt kan het gevoel hebben dat er een prop in de anus zit. Soms is de ‘prop’ uitwendig zichtbaar. Het oncomfortabele gevoel gaat gepaard met klachten als pijn, jeuk en bloedverlies.

Chirurgische ingrepen

Tijdens een proctoscopie kunnen de aambeien door middel van het afbinden van overtollig slijmvlies worden verwijderd. Het weefsel sterft binnen tien dagen af en er blijft een klein littekentje achter. Het elastiek verlaat het lichaam met de ontlasting. Er zijn echter meer mogelijkheden om aambeien chirurgisch te verwijderen.

Soms wordt gebruik gemaakt van een laser of elektrische stroom om de aambeien te verwijderen. Alle genoemde behandelingen worden poliklinisch uitgevoerd. Meestal is één behandeling voldoende. Indien de verzakking van de aambeien heel erg is, kan er een tweede en zelfs derde poliklinische behandeling nodig zijn.

De behandelingen op de polikliniek worden over het algemeen zonder verdoving of narcose gedaan. De behandelingen kunnen één tot twee dagen een onaangenaam gevoel geven, maar de meeste patiënten hebben geen pijnstillers nodig. Vaak helpt een warm bad of douche al afdoende. Het is belangrijk om vezelrijk voedsel te gebruiken om de ontlasting zacht te houden. Laxeermiddelen dragen hier ook aan bij. Voor de juiste laxeermiddelen en doseringen zal de patiënt een recept meekrijgen.

Volledig uitgezakte en ernstig afgeknelde aambeien zullen niet poliklinisch behandeld worden. Ook grote aambeien niet. De arts zal deze aambeien operatief moeten verwijderen. Een dergelijke operatie vindt onder algehele narcose plaats. Het is de beste en meest duurzame manier om aambeien te verwijderen.

Na een operatie onder narcose is men niet zo snel genezen als bij een poliklinische behandeling. Het operatiegebied kan de eerste dagen na de operatie behoorlijk pijnlijk zijn. De patiënt krijgt een recept voor pijnstillers mee. De eerste stoelgang na de operatie kan pijnlijk en bloederig zijn. Er zullen ook laxeermiddelen worden voorgeschreven die de stoelgang soepeler maken.

Hoe voorkom je aambeien

Als je een aantal basisregels in acht neemt, kun je klachten van aambeien redelijk goed voorkomen. Eet gezond en evenwichtig, beweeg voldoende, zorg voor goede stoelganggewoonten en let op een goede hygiëne.

Gezond eten

Vocht- en vezelrijk voedsel zorgt voor een zachte ontlasting. Een vezelrijke maaltijd bestaat uit volkoren producten, (rauwe) groenten en vers fruit. Drink hierbij minstens twee liter water per dag. Drink bij het opstaan eerst twee glazen lauw water. Het brengt de spijsvertering op gang en bevordert de darmtransit. Vermijd producten die constipatie veroorzaken.

Voldoende bewegen

Het is gezond om dagelijks minstens 20 minuten aan lichaamsbeweging te doen. Wandelen en zwemmen zijn zeer geschikt. Je kunt de sluitspier oefenen door deze regelmatig samen te trekken en te ontspannen. Het wordt veel gedaan op de zwangerschapscursus. Je kunt het iedere dag een paar minuten doen. Het helpt de weefsels en de spieren te versterken.

Een goede stoelgang

Blijf niet te lang op het toilet zitten en voorkom hard persen tijdens de stoelgang. Haast je niet, want dan oefen je juist te veel druk uit. Ga op tijd naar het toilet en stel het bezoek niet uit. Wanneer je regelmatig je toiletbezoek ophoudt, zul je constipatie bevorderen. En dat is de grootste oorzaak van de klachten.

Hygiëne

Gebruik toiletpapier met zachtheid. Beschadig de huid niet met het papier. Gebruik een nat washandje of spoel je af met warm water. Zeep, gekleurd toiletpapier of vochtig toiletpapier kunnen de huid irriteren. Neem regelmatig een warm (zit)bad. Draag katoenen ondergoed. Katoen veroorzaakt minder transpiratie dan kunststof en geeft daardoor minder kans op huidbeschadiging.

Middelen tegen aambeien

In de drogist en apotheek zijn er diverse middelen verkrijgbaar die de klachten van aambeien kunnen verzachten. De meeste middelen zijn gebaseerd op het verlichten van de jeuk en de pijn. Crèmes en zalven die ontstekingsremmend werken, zijn alleen verkrijgbaar op doktersrecept.

Dieet

De meeste aambeien verdwijnen vanzelf binnen enkele weken. Zeker wanneer de aambeien worden veroorzaakt door constipatie kan een aangepaste voeding een grote bijdrage aan de genezing betekenen. Zorg voor een zachte ontlasting door te kiezen uit vezelrijk voedsel. Drink zes tot acht glazen water per dag. Pas leefregels aan, zoals ze in tip 4 worden omschreven.

Laxerende middelen

Laxeermiddelen kunnen gebruikt worden om een zachte ontlasting te bevorderen. Gebruik laxeermiddelen niet te vaak. Bij regelmatig gebruik kunnen de darmen lui worden. Voor je het weet kun je niet meer zonder laxeermiddelen. Ook natuurlijke producten, zoals laxeerthee, kunnen de darmwerking op den duur ernstig verstoren.

Lokale verdoving

Er zijn middelen zonder recept verkrijgbaar die de huid gevoelloos maken. Hierdoor vermindert (tijdelijk) de pijn en jeuk. Lidocaïne is een stof die gebruikt wordt in zalf en zetpillen. Triamcinolon is een stof welke gebruikt wordt om jeuk tegen te gaan. Een andere stof tegen de jeuk is cinchocaïne. Het wordt veel in combinatie met hydrocortison gebruikt. Toevoeging van framycetine helpt infecties met bacteriën te voorkomen.

Samentrekkende middelen

Astringentia wordt gebruikt om de aambeien iets te verschrompelen. Astringentia werken licht samentrekkend en beschermend. Ze helpen bij jeuk en irritatie van aambeien. Je kunt deze middelen in de vorm van zinksulfaat en zinkoxide zetpillen zonder recept verkrijgen.

Zetpil of zalf?

Zetpillen worden aangeraden voor aambeien die naar buiten komen. Met een zetpil duw je vanzelf de aambei weer naar binnen. Een zetpil werkt echter minder goed dan een crème omdat de pil met de werkzame stoffen hoog in de darm terecht komt en niet daar zijn werk kan doen waar het nodig is: bij de sluitspier. Gebruik daarom bij voorkeur een crème of zalf en gebruik de zetpil vooral bij verzakte aambeien.

Neem klachten serieus

Wanneer klachten als jeuk bij de stoelgang optreden zul je niet direct naar de huisarts rennen. Soms gaat de hinderlijke jeuk al na korte tijd weer over. Vaak brengt een vocht- en vezelrijke voeding al snel de nodige verlichting. De klachten kunnen vanzelf over gaan.

Soms helpen zalven of zetpillen. Er zijn zelfhulpmiddelen vrij verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Bij obstipatie kunnen laxerende middelen uitkomst bieden. Gebruik deze middelen echter niet te lang. Raadpleeg voor zelfhulpmiddelen altijd eerst de bijsluiter voordat je er gebruik van maakt. Lees meer over aambeimiddelen in tip 6.

Als de aambeien ondanks de maatregelen in tip 4 niet vanzelf overgaan, is het raadzaam een bezoek aan de huisarts te brengen. Soms helpen zalven en zetpillen, maar in erge gevallen kan een poliklinische behandeling nodig zijn. Het bloedverlies kan een andere oorzaak hebben. De huisarts kan dat nader (laten) onderzoeken.

Ga in ieder geval naar een huisarts in de volgende gevallen:
  • De klachten houden langer dan twee weken aan
  • De kleur van het bloed is niet helder-, maar donkerrood of zwart. Het bloed zit in de ontlasting
  • Het bloedverlies bestaat uit meer dan een paar druppels bloed
  • De aambei puilt heel erg uit de anus
  • De pijn is zodanig dat deze niet met een hulpmiddel uit de drogist of apotheek te verhelpen is
  • De aambei veroorzaakt buikpijn, misselijkheid en een opgeblazen gevoel
  • Er is aandrang, maar er komt steeds niets
De huisarts kan beoordelen of de klachten misschien andere afwijkingen zijn in de endeldarm of de anus. Er zijn meerdere afwijkingen die namelijk dezelfde klachten kunnen veroorzaken. Hij zal de patiënt doorverwijzen naar een arts die de endeldarm nader kan onderzoeken door middel van een proctoscopie. Bij dit onderzoek kunnen direct kleine ingrepen worden gedaan. Meer over dit onderzoek lees je in tip 7.

Oozaak aambeien

Iedereen heeft aambeien, maar niet iedereen heeft er last van. Toch blijkt één op de twee mensen wel eens klachten te krijgen. Er zijn verschillende oorzaken die bijdragen aan het ontstaan of verergeren van klachten die betrekking hebben op aambeien. Het kan een erfelijke aanleg zijn, maar er zijn een aantal factoren die een grote bijdrage leveren.

Stoelgang

Wanneer je vaak last heb van verstopping en hard perst tijdens de stoelgang kun je problemen met aambeien krijgen. Door hard te persen verhoog je de druk op de bloedvaten in het aambeiweefsel. Door de hoge druk kunnen deze geïrriteerd raken. Ze gaan opzwellen en uitpuilen. Hierdoor kunnen ze beschadigd raken. Een vocht- en vezelrijk dieet biedt bij deze oorzaak de beste genezing.

Overgewicht

Mensen met overgewicht hebben een verhoogde kans op aambeien. Veel zitten en weinig lichaamsbeweging zijn ook bekende oorzaken die de klachten veroorzaken.

Zwangerschap

Veel zwangere vrouwen krijgen problemen met aambeien. Het schijnt dat zeven op de tien zwangere vrouwen er last van krijgen. De groeiende baarmoeder leidt tot een toenemende belasting van de bloedvaten. Daarnaast drukt de groeiende baarmoeder op de darmen. Dit vertraagt darmtransit. Samen met de veranderende hormoonhuishouding veroorzaakt dit constipatie waardoor de zwangere vrouw harder moet persen bij de stoelgang. Het persen tijdens de bevalling veroorzaakt nog eens grote druk op de bloedvaten.

Leeftijd

Aambeien komen vooral op latere leeftijd voor. Bij oudere mensen gaan de klachten van aambeien soms gepaard met een anusfissuur. Dit is een scheurtje in het onderste deel van de anusspier, vlakbij de sluitspier. De belangrijkste oorzaak is verstopping (obstipatie). Bij de ontlasting zal de patiënt pijn ervaren, omdat het scheurtje een verkramping van de sluitspier veroorzaakt. Er kan licht bloedverlies optreden. Gelukkig geneest een fissuur meestal snel en zonder complicaties. Vocht- en vezelrijk voedsel helpt bij de genezing. Zelden wordt een fissuur een chronische aandoening.

Poliklinisch onderzoek

Wanneer je last hebt van aambeien en je vertrouwt het niet, is het verstandig om een huisarts te bezoeken. Het kan zijn dat de arts in je klachten aanleiding ziet een nader onderzoek te laten verrichten. Meestal wordt je door je huisarts verwezen naar een endoscopieafdeling van het ziekenhuis. Er zijn een aantal zaken waar je rekening mee moet houden als je in aanmerking komt voor een dergelijk onderzoek.
Het onderzoek naar afwijkingen in de endeldarm noemt men een proctoscopie. Een half uur voor het onderzoek wordt een klysma toegediend om de endeldarm helemaal leeg te maken. Het klysma zorgt ervoor dat je de behoefte voelt om te poepen. Na het toiletbezoek kan het onderzoek beginnen.

Het onderzoek kan in geknielde houding of liggend op de linkerzij worden uitgevoerd. Welke houding zal worden gehanteerd, hangt af van de methode die in het betreffende ziekenhuis gebruikelijk is. Het onderzoek wordt gedaan met een kijkinstrument, een zogenaamde proctoscoop. Het is een korte metalen buis waar licht doorheen wordt geleid. Met dit instrument is het mogelijk het laatste deel van de darm (de endeldarm) te onderzoeken. Er kunnen direct kleine ingrepen worden gedaan, zoals het verwijderen van aambeien, kleine poliepen en verzakkingen in het slijmvlies van de endeldarm. Er kan een stukje weefsel worden weggenomen. Dit weefsel kan nader onderzocht worden. Het weghalen van een stukje weefsel wordt biopsie genoemd.

Het weghalen van aambeien en verzakkingen wordt gedaan met rubberen bandjes, de zogenaamde Baronligaturen. Hierbij wordt weefsel opgezogen en afgekneld met een rubberen bandje. Het weefsel zal binnen zeven tot tien dagen afsterven en uiteindelijk loslaten. De behandeling is niet pijnlijk. Er kan na het onderzoek wel een aantal dagen steeds aandrang zijn om toilet te gaan en de stoelgang kan pijnlijker zijn.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over aambeien

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!